Awangarda była pierwszym ruchem programowo skierowanym przeciw tradycji, czyli przeciw traktowaniu przeszłych kultur jako źródła wzorców, które należy naśladować. Nie przeszłość a teraźniejszość i przyszłość stanowiły dla niej punkt odniesienia. Awangarda z jednej strony chciała uchwycić ducha współczesności, z drugiej oddawała się kreowaniu futurystycznych utopii. Trudno wskazać jeden moment, w którym tradycja została odrzucona – był to raczej proces sięgający mniej więcej połowy XIX-wieku. To wówczas francuski krytyk Edmond Duranty wzywał do spalenia Luwru, a impresjoniści odchodzili od powielania dotychczasowych schematów ikonograficznych, poszukując inspiracji w otaczającej rzeczywistości. W tym samym czasie związany z impresjonistami Eduard Manet nie tyle odwracał się od tradycji, ile podejmował z nią przewrotną grę.