Zajazd pocztowy Augusta III, nazywany Pałacem Saskim, jest najcenniejszym i jednocześnie najstarszym zrekonstruowanym zabytkiem w Kutnie. W czasach powojennych budynek pełnił różne funkcje, aż do pożaru w 2003 roku. Od tego czasu z dawnej świetności obiektu zostały jedynie ruiny.

Rewitalizację poprzedziły prace archeologiczne i badawcze zapoczątkowane jeszcze w latach 90. Istotny wkład w te działania mieli naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego, Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie oraz Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Odbudowa zabytku rozpoczęła się w 2019 roku pod ścisłym nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i była jednym z elementów dużego zadania inwestycyjnego, obejmującego także kapitalny remont ratusza znajdującego się obok zajazdu oraz budowę w miejscu starej wozowni nowego pawilonu ekspozycyjnego oraz podziemnego łącznika.

– Pałac w Kutnie to jedyny taki królewski obiekt, który przetrwał na szlaku pocztowym z Drezna do Warszawy. Został odtworzony w formie, jaką miał w okresie pobytu w nim króla Augusta III. Władca był w Kutnie siedmiokrotnie. Wiemy, gdzie spał, gdzie jadł, gdzie się modlił i te pomieszczenia tutaj odtworzyliśmy. Ale nasze muzeum to nie tylko pałac, to również olbrzymia, nowoczesna wystawa o dziejach Kutna, gdzie z wykorzystaniem multimediów prezentowana jest m.in. Bitwa nad Bzurą, wcześniej znana jako Bitwa pod Kutnem z 1939 roku – mówił w czasie otwarcia 6 września 2023 roku Grzegorz Skrzynecki, dyrektor Muzeum Pałac Saski w Kutnie. – Pałac jest również przestrzenią umożliwiającą urządzanie rozmaitych ekspozycji i przedsięwzięć tworzących interesującą ofertę kulturalną.

Kutnowscy muzealnicy są przekonani, że działalność placówki przyczyni się do spopularyzowania historii czasów saskich w Polsce, które mimo ówczesnego kryzysu politycznego, wojen i walk o władzę oraz sporów szlachty z królem, przyniosły ważne zmiany w życiu kulturalnym. Prezydent Kutna Zbigniew Burzyński podkreślił, że odrestaurowany pałac przypomina dobre saskie czasy Augusta III, okres dobrych relacji Polaków i Niemców.

Bogumił Makowski