Czy „Nigdy więcej” to już tylko pusty frazes? Czy obrazy wojenne – w świecie nieustannych transmisji i cyfrowych relacji na żywo – są jeszcze w stanie poruszyć odbiorcę? Jak opowiadać o wojnie i pokoju w rzeczywistości, która nieustannie balansuje między tymi dwoma stanami? I dlaczego jedne konflikty budzą pełne zaangażowanie opinii publicznej, podczas gdy inne przechodzą niemal niezauważone?

Wystawa „Wojna i pokój” podejmuje te pytania, konfrontując widza z wielością artystycznych narracji dotyczących przemocy zbrojnej, traum wojennych i pokoju jako praktyki społecznej. Prezentowane prace – obejmujące malarstwo, grafikę, fotografię, rysunek, wideo oraz dłuższe formy filmowe – ukazują zróżnicowane sposoby reprezentacji wojny: od obrazów dokumentalnych i reportażowych po metaforyczne wizje i indywidualne świadectwa.

Punktem wyjścia dla ekspozycji są zarówno doświadczenia XX wieku – wojny światowe, Zagłada, totalitaryzmy – jak i współczesne konflikty zbrojne: w Ukrainie, na Bliskim Wschodzie, w Rogu Afryki. Kolekcja Miejskiej Galerii Sztuki została zestawiona z najnowszymi pracami zaproszonych artystów i artystek z różnych części świata.

Obok obrazów przemocy pojawiają się również impresje i fantazmaty pokoju – utopie i wizje przyszłości. Towarzyszą im obrazy zagłady ekologicznej, artystyczne próby przepracowania traumy czy opowieści o codziennych gestach oporu i troski.

W duchu myśli Krzysztofa Wodiczki, zawartej w książce „Obalanie wojen”, ekspozycja postuluje konieczność demontażu kultury wojny – jej mitologii, estetyki, retoryki bohaterstwa i ofiary. Bo być może największym wyzwaniem współczesności nie jest już jedynie sprzeciw wobec wojny, lecz aktywne współtworzenie kultury pokoju – wymagającej, krytycznej i świadomej.

Wystawa nie udziela prostych odpowiedzi. Tworzy przestrzeń napięć – między współczuciem a obojętnością, pamięcią a zapomnieniem, wiedzą a wypieraniem. To zaproszenie do refleksji nad własną pozycją wobec historii, przemocy i przyszłości, której kształt współtworzymy jako jednostki i jako wspólnoty.

Eliza Gaust


kuratorzy: Eliza Gaust, Małgorzata Dzięgielewska, Artur Chrzanowski