Wydarzenia rocznicowe rozpoczną się 8 VI od pikniku rodzinnego w parku im. Mickiewicza na Julianowie. W dniach 12–15 VI zaplanowano sesję naukową „Rewolucja 1905 roku: historia i pamięć”, współorganizowaną przez Uniwersytet Łódzki (w Instytucie Historii przy ul. Kamińskiego). Wydarzenie wzbogacą projekcje filmów dokumentalnych z Wytwórni Filmów Oświatowych. 14 VI odbędzie się marsz-manifestacja pod hasłem „Rewolucja”, przygotowany przez Teatr Chorea, Grupę Rekonstrukcji Historycznej „Ziemia Obiecana” i Gościniec Łódzki. Marsz ruszy sprzed sklepu Magda u zbiegu ulic Piotrkowskiej i Jaracza, a zakończy się pod Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi – dawnym więzieniem carskim. Na uczestników obchodów czekają także koncerty, m.in. zespołu Hańba!, który wykonuje utwory do tekstów rewolucyjnych i robotniczych z tamtych lat. Będą ponadto spotkania ze znakomitymi gośćmi, jak Agnieszka Holland (26 VI), oraz spacery i wydarzenia sportowe. Szczególną atrakcją będzie premiera słuchowiska „Zamach” w reżyserii Mikołaja Szczęsnego (14 VI) – fabuła opiera się na wydarzeniach związanych z zabójstwem Juliusza Kunitzera, właściciela Widzewskiej Manufaktury, dokonanym przez bojowców Polskiej Partii Socjalistycznej w 1905 roku.
Muzeum Tradycji Niepodległościowych przygotowało też na 21 IX miejską grę poświęconą rewolucji.

Program wydarzeń

FESTIWAL REWOLUCJA - PIKNIK RODZINNY
8.06.2025
Park im. Adama Mickiewicza – Julianów, muszla koncertowa
Godziny 12.00 – 18.00
Historyczny piknik rodzinny, którego głównym motywem będzie historia Łodzi przełomu XIX i XX wieku. Poprzez koncerty, warsztaty dla dzieci i rodzin oraz inne formy aktywności chcemy zwrócić uwagę na bogactwo dziedzictwa historycznego miasta oraz jego wyjątkowość w narodowych dziejach, a także ugruntować lokalną tożsamość. Przewidziano wiele atrakcji

W programie wydarzenia nie zabraknie atrakcji dla małych i dużych. Już na początku, tuż po oficjalnym otwarciu, scenę przejmie Chór Dziecięcy Miasta Łodzi, a następnie uczestnicy będą mogli podziwiać pokazy tańca w wykonaniu Zespołu Tańca Ludowego „Harnam” im. Jadwigi Hryniewieckiej. Na scenie pojawi się również zespół Łupanina z koncertem piosenek robotniczych, a entuzjastów tańca z pewnością porwie warsztat tańców miejskich prowadzony przez Samuela Szatkowskiego z „Gościńca Łódzkiego” oraz finałowa potańcówka robotnicza w wykonaniu Kapeli Bartosza Pulińskiego i Kapeli Stanisława Królaka.

Na terenie pikniku czekać będzie także wiele stoisk historycznych i edukacyjnych. Grupa rekonstrukcji historycznej „Ziemia Obiecana” zabierze uczestników z filiżanką herbaty z samowara w podróż do czasów przemysłowej Łodzi. O interesujących aspektach lokalnej historii opowiedzą przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi, Centrum Inicjatyw na Rzecz Rozwoju REGIO oraz Biura Aktywności Miejskiej Urzędu Miasta Łodzi, Miejskiej Strefy Kultury oraz jednej z najnowszych łódzkich placówek muzealnych, czyli „Bibuły” – Tajnej Drukarni Józefa i Marii Piłsudskich. Stoisko organizatora pikniku, czyli Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi z pewnością również zainteresuje młodszych i starszych – przygotowano warsztaty muzealne, wybijanie nieśmiertelników oraz grę stanowiskową „Miasto Rewolucji”, która będzie dostępna w godzinach 14–16:30.

W strefie tematycznej będzie można także poznać tajniki pracy służb mundurowych – Policji, Straży Pożarnej, Straży Miejskiej oraz Straży Granicznej. Młodsi uczestnicy znajdą wspaniałą zabawę wśród dmuchańców, a miłośnicy przyrody odkryją uroki regionu dzięki stoisku Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego.

Nie zabraknie też strefy prawa, gdzie eksperci ze Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia, Okręgowej Izby Radców Prawnych w Łodzi i Okręgowej Rady Adwokackiej przybliżą uczestnikom zasady funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.

Po aktywnościach na uczestników będzie czekać strefa gastronomiczna.


FESTIWAL REWOLUCJA
12-15.06.2025

SESJA NAUKOWA: Rewolucja 1905 roku: historia i pamięć
12 CZERWCA 2025, WYDZIAŁ FILOZOFICZNO - HISTORYCZNY UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO, INSTYTUT HISTORII,
Ul. HM. ALEKSANDRA KAMIŃSKIEGO 27a
SALA RADY WYDZIAŁU, I piętro

9.00-9.30 Uroczyste otwarcie konferencji
9.30-11.30 Sesja plenarna: Rewolucja 1905 w historiografii i pamięci zbiorowej
9.30-9.50 Piotr Tadeusz Kwiatkowski (Uniwersytet SWPS) - Rewolucja 1905 roku w polskiej pamięci zbiorowej
9.50-10.10 Agnieszka Janiak-Jasińska (Uniwersytet Warszawski) - Kultura masowa i polityka historyczna. Rewolucja 1905 r. w polskim filmie fabularnym dwudziestolecia międzywojennego
10.10-10.30 Rafał Stobiecki (Uniwersytet Łódzki) - Obraz Rewolucji 1905 -1907 w emigracyjnych syntezach dziejów Polski
10.30-10.50 Grzegorz Zackiewicz (Uniwersytet w Białymstoku) - Rewolucja 1905 roku w polskich podręcznikach historii dla szkół ponadpodstawowych z lat 1990-2024
10.50-11.20 Dyskusja
11.20-11.30 Przerwa kawowa
11.30-13.30 Sesja 1: Rewolucja 1905 z perspektywy grup społecznych
11.30-11.50 Michał Rauszer (Uniwersytet Warszawski) - Naród, chłopi i antykolonialna rebelia 1905 roku na ziemiach polskich
11.50-12.10 Aneta Bołdyrew (Uniwersytet Łódzki) - Młodzież w życiu politycznym i społecznym w dobie rewolucji 1905 roku. Doświadczenia partycypacji i wzorce aktywizmu w świetle materiałów komemoracyjnych autobiograficznych
12.10-12.30 Aleksandra Jakubczak-Gabay (Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Instytut Historii im. T. Manteuffla PAN - Zmyliśmy z siebie wstyd – warszawscy robotnicy w walce z prostytucją w czasie rewolucji 1905 roku
12.30-12.50 Marta Sikorska (Uniwersytet Łódzki) - Kobiety i rewolucja 1905 r. w miastach Królestwa Polskiego
12.50-13.20 Dyskusja
13.20-14.00 Przerwa obiadowa
14.00-15.30 Sesja 2: W kręgu ideologii i polityki, cz. I
14.00-14.20 Piotr Kuligowski (Instytut Historii im. T. Manteuffla PAN) - Czy Wielka Emigracja przewidziała rewolucję proletariacką?
14.20-14.40 Aleksander Łaniewski (Instytut Historii im. T. Manteuffla PAN) - Czy rewolucja była kobietą? 1905 rok i losy "polskich" anarchistek
14.40-15.00 Tadeusz Stegner (Uniwersytet Gdański) - Na pograniczu dwóch obyczajów politycznych. Liberałowie Królestwa Polskiego wobec rewolucji 1905-1907
15.00-15.30 Dyskusja
15.30-17.00 Sesja 2: W kręgu ideologii i polityki, cz. II
15.30-15.50 Stanisław Wiech (Uniwersytet Jana Kochanowskiego) - Rosyjski odbiór zgłaszanych w 1905 r. projektów przyznania Królestwu Polskiemu autonomii
15.50-16.10 Przemysław Piotr Damski (Uniwersytet Łódzki) - Emocje wokół Rewolucji 1905 r. w amerykańskiej prasie
16.10-16.30 Piotr Szlanta (Stacja Naukowa PAN w Wiedniu/Uniwersytet Warszawski) - Rewolucja 1905 r. w Łodzi w świetle niemieckich i austro- węgierskich raportów dyplomatycznych
16.30-17.00 Dyskusja
17.00-17.10 Przerwa kawowa)
17.10-19.00 Sesja 3: Przestrzenie rewolucji
17.10-17.30 Artur Markowski (Uniwersytet Warszawski) - Ofiary rewolucji. Fotografia pogromowa i kształtowanie wizji żydowskiego wkładu w wydarzenia 1905 r.
17.30-17.50 Arkadiusz Rybak (Muzeum Sztygarka w Dąbrowie Górniczej) - Stanisław Hempel między Zagłębiem Dąbrowskim i Łodzią
17.50-18.10 Antoni Porayski-Pomsta (University of Cambridge) Rewolucja 1905-go roku a imaginaria przestrzenne w Królestwie Polskim
18.10-18.30 Makary Górzyński (Uniwersytet Kaliski) - Nieoczywiste skutki Rewolucji 1905: irredenta a administrowanie rozwojem miast w Królestwie Polskim w początkach XX wieku
18.30-19.00 Dyskusja
19.00 Zamknięcie konferencji

13 czerwca (piątek), ul. Gdańska 13

Godzina 12:00–13:00
Uroczystości rocznicowe na Wzgórzu Niepodległości na Zdrowiu.
Godzina 14:00–15:00
Zakończenie Wieloboju historycznego Instytutu Pamięci Narodowej. Oddział w Łodzi.
Godzina 15:00–16:00
Premiera „Kroniki Miasta Łodzi”.
Godzina 16:00–19:00
Czynna przestrzeń warsztatowa dla dzieci (Edukacja, sala 39).
Prowadzenie: Wioletta Bernat i opiekunka ekspozycji.
Godzina 17:00–18:30
Otwarcie Festiwalu. Powitanie gości przez Dyrektora.
Inauguracyjny panel: „Czym była Rewolucja 1905? - spotkanie wokół książki prof. Tomasza Nałęcza”.
Paneliści: prof. Tomasz Nałęcz, prof. Kamil Śmiechowski, prof. Marta Sikorska.
Prowadzący: dr Sebastian Adamkiewicz (MTN)
Godzina 18:30–19:00
Przerwa techniczna
Godzina 19:00–20:30
Koncert Zespołu Hańba!
Godzina 20:30–21:45
Rewolucja po filmowemu: Projekcja filmów Wytwórni Filmów Oświatowych o Rewolucji 1905 r.
Zapowiedź i wprowadzenie: Anna Michalska (Muzeum Kinematografii).
W programie m. in.
Próba (1977)
Reżyseria: Wasilewski Władysław
Film dokumentalny zrealizowany na planie fabularnego filmu „Czerwone ciernie" w reżyserii
Juliana Dziedziny. Ukazuje sposób, w jaki twórca filmowy czyni próby rekonstrukcji
przebiegu wydarzeń związanych z rewolucją 1905 roku w Łodzi. Reżyser „Czerwonych
cierni" usiłuje pogodzić świadectwa dokumentów i relacje naocznych świadków z własną
autorską wizją zdarzeń. Interesująca jest próba odtworzenia fragmentów rewolucyjnych
wypadków czyniona przez naocznego świadka owych dni - wtedy chłopca dziś starca,
którego wiarygodność relacji staje pod znakiem zapytania. Film wywołuje refleksje na temat
tzw. prawdy historycznej.
Ballada o Łodzi (1957)
Reżyseria: Kokesz Stanisław
Film o „niekochanym dziecku Polski", ukazuje robotnicze dzielnice miasta Łodzi, bez wody,
stare fabryki i ulice miejskie z czasów rewolucji 1905 r.

14 czerwca (sobota), ul. Gdańska 13

Godzina 10:30–12:00
Panel: „Rewolucja jest kobietą! – kobiecy bunt i rewolta”
Panelistki: Marta Madejska, dr Natalia Jarska, dr Sylwia Wielichowska
Prowadząca: Karolina Lewicka (Tok FM)
Godzina 12:00–12:30
Przerwa
Godzina 12:30–14:00
Panel: „Opowiem ci o buncie – rewolucja w tekstach popkultury”
Paneliści: Tomasz Man („Włókniarki”), Marcin Andrzejewski („Tramwaj Tanfaniego”)
Prowadząca: dr Katarzyna Czekaj-Kotynia (MTN)
Godzina 14:00–14:30
Przerwa lunchowa
Godzina 14:30–16:00
Panel: „Rewolucja (nie)zapomniana – czy mamy kłopot z Rewolucją 1905?”
Paneliści: dr Michał Przeperski (Muzeum Historii Polski), minister Michał Syska Urząd ds. Kombatantów i Represjonowanych, Kasia Gauza (Krytyka Polityczna)
Prowadzący: dr Sebastian Adamkiewicz
Godzina 16:00–17:00
Przerwa obiadowa
Godzina 17:00–18:30
Marsz REWOLUCJA Teatr Chorea, GRH „Ziemia Obiecana”, Gościniec Łódzki
Start: Magda, róg Piotrkowska / Jaracza
Meta: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi
Godzina 19:00–20:30
Premiera słuchowiska „Zamach” oraz rozmowa z twórcami
Uczestnicy: Mikołaj Szczęsny (reżyser), dr Sebastian Adamkiewicz (współautor scenariusza)
Godzina 20:30–22:00
Rewolucja po filmowemu: projekcja filmu „Czerwone ciernie” (reż. Julian Dziedzina)
Zapowiedź i wprowadzenie: Anna Michalska (Muzeum Kinematografii)
Reżyseria: Julian Dziedzina. Scenariusz: Stanisław Grochowiak, Julian Dziedzina. Zdjęcia: Maciej Kijowski. Scenografia: Bolesław Kamykowski. Kostiumy: Danuta Kowner-Hałatek, Hanna Kamecka. Muzyka: Andrzej Korzyński. Dźwięk: Leonard Księżak. Montaż: Jerzy Pękalski. Charakteryzacja: Irena Kosecka, Aurelia Łopatowska, Ewa Wende. Produkcja: Zespół Filmowy Iluzjon Aktorzy: Jan Nowicki, Emilia Krakowska, Barbara Wrzesińska, Stanisław Jaśkiewicz, Władimir Iwaszow, Mieczysław Hryniewicz
Rok produkcji: 1976. Premiera: 20 stycznia 1977
Łódź, pierwsze lata XX wieku. Stefan Wojnicz (Jan Nowicki), szlachcic z urodzenia, socjalista z wyboru, wraca z więzienia do Łodzi. Staje się wyrzutkiem rodziny i swojej sfery. Zaczyna działać w konspiracji i staje po stronie proletariuszy walczących przeciwko wyzyskowi fabrykantów i carskiemu uciskowi. Zaczynają wybuchać strajki, krwawo tłumione przez carskie władze. Mimo porażki robotników Stefan nie zaprzestaje walki.

15 czerwca (niedziela), ul. Gdańska 13

Godzina 11:00–12:30
Panel: „Czy Polacy ciężko pracują? Debata o pracy”
Paneliści: Bartosz Józefiak („Wszyscy tak jeżdżą”), dr Zofia Smełka-Leszczyńska („Cześć pracy: o kulturze zap**dolu”*), Dorota Peretiatkowicz i Kasia Krzywicka-Zdunek (Socjolożki.pl)
Prowadzący: prof. Wojciech Woźniak (Uniwersytet Łódzki
Równolegle:
Warsztaty rodzinne „Gra muzealna w przestrzeni wystawy stałej”
Prowadząca: Kamila Lutek-Urbaniak
Godzina 12:30–13:00
Przerwa
Godzina 13:00–14:30
Panel: „Rewolucja w »żydowskim raju« – Żydzi na przełomie XIX i XX wieku”
Paneliści: Konstanty Gebert, Anna Łagodzińska-Pietras (Bibuła), Michał Trębacz (ŻIH)
Prowadząca: dr Izabela Terela (MTN)
Godzina 14:30–15:00
Przerwa
Godzina 15:00–16:30
Panel: „Świat bez buntu? Rewolucja dziś”
Uczestnicy: Tomasz Stawiszyński (TOK FM, podcast Skądinąd), Marcin Giełzak (DLR), Dominika Lichańska (Inicjatywa Pracownicza)
Prowadzący: dr Sebastian Adamkiewicz (MTN)
Godzina 16:30–17:00
Przerwa
Godzina 17:00–18:30
Rewolucja po filmowemu: spotkanie z Jerzym Domaradzkim, II reżyserem filmu „Ziemia obiecana” prowadzi Anna Michalska Muzeum Kinematografii oraz projekcja filmu
Reżyseria i scenariusz: Andrzej Wajda. Zdjęcia: Witold Sobociński, Edward Kłosiński, Wacław Dybowski. Scenografia: Tadeusz Kosarewicz. Kostiumy: Barbara Ptak. Muzyka: Wojciech Kilar. Dźwięk: Krzysztof Wodziński, Leszek Wronko. Montaż: Halina Prugar, Zofia Dwornik. Charakteryzacja: Halina Ber. Produkcja: Zespół Filmowy X
Aktorzy: Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn, Kalina Jędrusik, Anna Nehrebecka, Bożena Dykiel
Rok produkcji: 1974. Premiera: 21 lutego 1975
Napisana przez Władysława Reymonta powieść o przyjaźni Polaka, Żyda i Niemca w XIX-wiecznej stolicy przemysłu, świecie wielkiego bogactwa i niewyobrażalnej nędzy, stała się kanwą do realizacji filmu uznawanego za jeden z najważniejszych w historii polskiej kinematografii.

26.06 czwartek

Godzina 19:00
Rewolucja po filmowemu: spotkanie z Agnieszką Holland, reżyserką prowadzi Anna Michalska Muzeum Kinematografii oraz projekcja filmu Gorączka
Reżyseria: Agnieszka Holland. Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz. Zdjęcia: Jacek Petrycki. Scenografia: Andrzej Przedworski. Kostiumy: Gabriela Star-Tyszkiewicz. Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz. Dźwięk: Marek Wronko. Montaż: Halina Nawrocka. Charakteryzacja: Mirosław Jakubowski, Mieczysław Pośmiechowicz. Produkcja: Zespół Filmowy X
Aktorzy: Barbara Grabowska, Adam Ferency, Bogusław Linda, Olgierd Łukaszewicz, Tomasz Międzik
Rok produkcji: 1980. Premiera: 4 września 1981
Ziemie zaboru rosyjskiego, lata 1904–1907. Członkowie Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej uczestniczą w rewolucji robotniczej krwawo stłumionej przez carski rząd. Ich losy poznajemy, śledząc historię bomby skonstruowanej, by przeprowadzić zamach na człowieka odpowiedzialnego za terror na ziemiach polskich. Rewolucjoniści marzą o zabiciu gubernatora, a może nawet cara. Wśród bojowników jest konspirator Leon (Olgierd Łukaszewicz), uwolniony przez towarzyszy z transportu do Cytadeli Warszawskiej, zakochana w nim Kama (Barbara Grabowska), zafascynowany ruchem robotniczym Wojtek (Adam Ferency), który w mieście szuka kontaktu z PPS-em, a także przestępca i anarchista Gryziak (Bogusław Linda).

GRA MIEJSKA REWOLUCJA – ŁÓDZCY BOHATEROWIE
21.09. start godz. 11.00 ul. Gdańska 13, MTN
Wydarzenie gry miejskiej w 2025 r. wpisywać będzie się w obchody Roku Rewolucji 1905 r., w których Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi bierze aktywny udział. Już po raz piąty pracownicy Oddziału Martyrologii Radogoszcz chcą zaproponować łodzianom wyprawę na ulice Łodzi w poszukiwaniu historii miasta. Tegoroczna edycja gry miejskiej poświęcona zostanie wydarzeniom z 1905 r. i przypomni historię Łodzi jako miasta rewolucji. Tak, jak w poprzednich latach, fabuła gry i zadania przygotowane dla uczestników będą odnosić się do realiów życia codziennego tego okresu. Opowiemy uczestnikom o powodach, które popchnęły łódzkich robotników do podjęcia decyzji o strajkach i manifestacjach wymierzonych przeciwko carskiej władzy. Łodzianie będą mieli okazję nie tylko poznać dramatyczny przebieg wydarzeń, ale i odwiedzić miejsca z nimi związane.


IMPREZY TOWARZYSZĄCE

Wykłady i spotkania poświęcone rewolucji 1905

W trakcie Roku Rewolucji 1905, na terenie muzeum odbywać się będą prelekcje i wykłady poświęcone tym wydarzeniom, a także panele dyskusyjne, których celem będzie uwypuklenie ważnych aspektów pojęcia „rewolucja” oraz dotknięcie istoty buntu w relacjach międzyludzkich. Z gośćmi spotkań nagrany zostanie specjalny podcast, który udostępniony zostanie na kanale Youtube Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi

Łódź - miasto buntu (wykłady), Miejsce: ul. Gdańska 13, godz. 17:30

06.06 – Dwa powstania – powstanie listopadowe i styczniowe
19.09 – Bunt łódzki 1892 – pierwsze wystąpienie robotnicze
18.10 – Kiedy w Łodzi wybuchło powstanie – łódzkie wypadki czerwcowe 1905
14.11 – Rewolucja roku piątego, czyli łódzki Dziki Zachód
05.12 - Owoce rewolucji, czyli czym skończył się bunt 1905

Spacerem przez historię: sezon 2, godz. 12:00

01.06 – Zamachy, koszary i łódzki Plac Pigalle - spacer ulicą Legionów (dawną Konstantynowską)
06.07 – Spacerem po Kwelu – Park Źródliska i jego historia
03.08 – Tajemnice Parku na Zdrowiu
7.09 – Miasto buntu – rewolty, strajki i protesty w dziejach Łodzi