RECENZJA. Ponad 30 dzieł Maurycego Gottlieba można oglądać w Muzeum Pałac Herbsta. To rzadka możliwość, więc zobaczyć wystawę wypada, tym bardziej że malarstwo Gottlieba jest naprawdę ciekawe.
„Maurycy Gottlieb. W poszukiwaniu tożsamości” to wystawa,
którą można oglądać w Muzeum Pałac Herbsta (w budynku dawnej
powozowni). 1 II o godz. 14 - oprowadzanie po
wystawie!
Maurycy Gottlieb uznawany jest za najważniejszego malarza
żydowskiego XIX wieku tworzącego w Polsce. To o tyle niezwykłe, że
artysta zmarł w wieku zaledwie 23 lat (urodził się w 1856 r., umarł
w 1879 r.) i tworzył tylko pięć lat! Skoro jako dwudziestolatek
malował tak dobrze, tak dojrzale, co by było, gdyby żył
znacznie dłużej?...
Przed Gottliebem sztuka żydowska musiała mieścić się w
kanonach religijnych. Gdy ktoś chciał tworzyć inaczej, narażał się
na ostracyzm, albo musiał porzucić wiarę. Jednak rodzina Gottlieba
wyznawała idee żydowskiego oświecenia i w tym duchu wychowywała
przyszłego artystę. A ten malarstwo potraktował jako uniwersalne
medium, które może służyć porozumieniu, zbliżeniu Polaków i Żydów.
Dążenie do tego dialogu stało się jego misją, ale realizacja
oczywiście nie była prosta. Czuł się i Żydem, i Polakiem - za co
bywał odtrącany przez jednych i drugich.
Sięgał i do tradycyjnych motywów żydowskich, i do polskiej
kultury, i do historii, i do literatury. Interesowało go to, co się
dzieje w ludzkiej duszy: malował wiele portretów, w tym własnych -
nawet zbiorowe sceny to galerie psychologicznych portretów. Na
twarzach widać emocje, ale przede wszystkim zadumę. Żadnych
uśmiechów, frywolnych gestów - postaci są pełne powagi,
godności.
Uwagę zwraca (nie tylko rozmiarami) obraz "Żydzi modlący się w
synagodze podczas Jom Kippur": te rozmodlone, zamyślone twarze
mężczyzn na pierwszym planie (co ciekawe, kobiety powyżej,
zajmujące część synagogi dla nich przeznaczoną, na rozmodlone nie
wyglądają, coś między sobą szepczą, a jedna bezczelnie i z
wyższością patrzy widzowi prosto w oczy), to charakterystyczne dla
Gottlieba ciepłe, jasne światło, którego źródło nie jest oczywiste
- na tym obrazie rozświetla twarze, podczas gdy światło słoneczne
wpada przez okrągłe okienko z tyłu, za plecami postaci. Czy to
emanuje wewnętrzna jasność, czy światło jest boskiego
pochodzenia?...
Artysta szukał różnych sposobów przedstawiania - jedne obrazy
są realistyczne w takim stylu, jak płótna Henryka Siemiradzkiego
(którego Gottlieb poznał; był też uczniem Jana Matejki), inne
bardziej ekspresyjne, malowane szkicowo, w których postaci zlewają
się z tłem. Raz postaci są bardzo wyraźne, raz nieco rozmyte,
zamglone.
Dużo tu wspaniałych dzieł, ale mnie najbardziej urzekły dwa.
Maleńki obraz olejny pt. "Na łożu śmierci" z 1876 r. to
ekspresyjnie namalowana scena z ciemnym wnętrzem pokoju, w którym
zza uchylonej zasłony widać odrealnione jasnym białym światłem łoże
z umierającym staruszkiem. Przed nim klęcząca, rozpaczająca kobieta
i stojący zatroskany mężczyzna. Wielkie emocje, ból rozstania,
uświęcenie umierającej osoby... Z kolei "Portret młodej żydówki"
przykuwa wzrok kontrastem szlachetnej białejtwarzy ze wspaniałym
ciemnozielonym tłem i czarnym strojem.
***
Ekspozycja w Muzeum Pałac Herbsta, która jest pierwszym
monograficznym przeglądem twórczości Gottlieba od 1991 roku,
obejmuje ponad 30 dzieł z kolekcji muzeów polskich i zagranicznych,
m.in.: Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie,
Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowego we Wrocławiu,
Muzeum Narodowego w Kielcach, Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum
Górnośląskiego w Bytomiu, Żydowskiego Instytutu Historycznego,
Muzeum Historii Miasta Krakowa, Towarzystwa Sztuk Pięknych w
Krakowie, Muzeum Pałac Herbsta, Musée d’art et d’histoire du
Judaïsme w Paryżu, The Israel Museum oraz Tel Aviv Museum of
Art.Wystawie towarzyszy publikacja naukowa w językach polskim i angielskim, zawierająca eseje poświęcone twórczości Maurycego Gottlieba, jego wpływu na rozwój sztuki i kultury żydowskiej, a także traktujące o zagadnieniu tożsamości narodowej.
Na początku grudnia 2014 r. planowana jest również konferencja naukowa poświęcona artyście.
Wystawie towarzyszą wydarzenia edukacyjne m.in.: warsztaty
rodzinne, warsztaty dla dorosłych, warsztaty dla osób z dysfunkcją
wzroku, a także koncert muzyki klezmerskiej. Ponadto przygotowano
audiodeskrypcję do kilku wybranych prac.
Wystawa czynna do 1 lutego 2015.
Wystawa czynna do 1 lutego 2015.
Muzeum Pałac Herbsta
Kategoria
SztukaAdres
Łódź, ul. Przędzalniana 72Kontakt
tel. 42 674 96 98czynne:
wtorek – niedziela – 11.00 – 17.00
poniedziałek – nieczynne
w piątki wstęp wolny
www.palac-herbsta.org.pl
