Monografia Z. Szczepaniaka o A. Rżewskim -
robotniku, działaczu społecznym, bojowniku PPS-u, polityku, pierwszym
prezydencie Łodzi w niepodległej Polsce. Postaci barwnej, już za życia
otoczonej legendą, a obecnie prawie zupełnie zapomnianej.
Monografia Zdzisława Szczepaniaka o Aleksym Rżewskim, (1885-1939) -
robotniku, działaczu społecznym, bojowniku PPS-u, polityku,
pierwszym prezydencie Łodzi w niepodległej Polsce. Postaci barwnej,
już za życia otoczonej legendą, a obecnie prawie zupełnie
zapomnianej.
Prezentowana pozycja nie jest klasyczną biografią, ale jak
wskazuje podtytuł – opowieścią, próbą przedstawienia życia
Rżewskiego w sposób żywy, przystępny i ciekawy.
Autor zamiast wyobrażać sobie przeżycia bohatera "swoimi
słowami" zastosował konwencję wywiadu - rzeki, a sam stał się
"słuchaczem" wyznań i pośredniczy w wydobyciu z zapomnienia
jego ważnych dokonań, niesmakowitych momentami przeżyć oraz
ciekawych i ponadczasowych refleksji.
Książka ukazała się nakładem Narodowego Centrum Kultury.
"Przebój" (bo tak brzmiał pseudonim
Rżewskiego) na przełomie wieków XIX i XX mocno angażował się w
działalność konspiracyjną. Drukował i roznosił "bibułę",
współorganizował strajki i wiece.
Urodził się w rodzinie robotniczej, która wcześniej
posiadała młyn we wsi Srebrna pod Łodzią, ale za udział stryja
Henryka w powstaniu styczniowym władze carskie odebrały go wraz z
ziemią. Pradziadek Aleksego Rżewskiego walczył w Legionach Polskich
gen. Henryka Dąbrowskiego.
Do 1923 roku działał w PPS. Wielokrotnie więziony. Uciekł z
zesłania na Sybir. Potem tułał się po Francji i Niemczech. Na
ziemie polskie powrócił w 1912 roku, by wciąż walczyć z zaborcami -
tym razem w Łodzi, ale też w Kielcach i Lublinie Uczestniczył w
walce niepodległościowej. Aresztowany przez Niemców podczas I wojny
światowej (grudzień 1917 r.), uciekł podczas konwojowania go po
przesłuchaniu na posterunku policji do więzienia przy ul. Długiej w
Łodzi (dziś Gdańska; siedziba Muzeum Tradycji Niepodległościowych),
wykorzystując przejeżdżający w tym momencie obok
tramwaj. Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lubliniew
listopadzie 1918 roku mianował go komisarzem rządowym miasta Łodzi.
27 marca 1919 roku Rada Narodowa miasta Łodzi wybrała go pierwszym
prezydentem miasta w niepodległej Polsce. Wprowadził w Łodzi, jako pierwszym w Polsce mieście,
powszechny obowiązek nauczania na poziomie szkoły powszechnej
(podstawowej). Utworzył w 1919 roku Oddział Kanalizacji i
Wodociągów. Pracował na stanowisku prezydenta miasta do lipca
1923.
1 kwietnia 1927 nominowany na stanowisko starosty łódzkiego,
które piastował do 30 marca 1933. Następnie prowadził kancelarię
notarialną.
Około 11 listopada 1939 r. Aleksy Rżewski został aresztowany
podczas dużej akcji łódzkiego gestapo przeciwko inteligencji Łodzi
i okręgu łódzkiego, w ramach tzw. Intelligenzaktion. Wraz z innymi
osadzony w obozie przejściowym na Radogoszczu. Stąd krótko potem
zabrany i po parodii sądu w siedzibie łódzkiego gestapo
rozstrzelany wraz z wielu innymi prawdopodobnie 20 grudnia 1939 w
Lesie Łagiewnickim[. Na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej ma
symboliczną mogiłę.
Zdzisław Szczepaniak - publicysta, reporter,
pisarz, poeta, żeglarz i obieżyświat. Autor trzech tomów reportaży
(ostatni – Z wiatrem i pod wiatr zdobył nominację do nagrody im.
Kapitana Leonida Teligi), tomu opowiadań, trzech zbiorów wierszy
dla dzieci, poetyckiego tomiku Podziemne ptaki, audycji radiowych i
scenariuszy filmowych. Łodzianin, członek Związku Podhalan,
posiadacz Złotej Honorowej Odznaki Stowarzyszenia Księgarzy
Polskich, wyróżniony przez Ligę Morską tytułem „Kawalera Komandorii
Łódzkiej” i certyfikatem „Zasłużonego wolontariusza morza”.
Wieloletni dziennikarz "Dziennika Łódzkiego". 
