– Nie ma co się oszukiwać, on jest przede wszystkim konkursem: kto się sprawdzi, kto okaże się lepszy, kogo zeżre trema? Giełda – mówi o Festiwalu Szkół Teatralnych JACEK PONIEDZIAŁEK, znany ze współpracy z Krzysztofem Warlikowskim aktor teatralny i filmowy, reżyser, tłumacz, pisarz, który reżyseruje „Laleczkę” Tennessee Williamsa – spektakl dyplomowy Wydziału Aktorskiego Szkoły Filmowej w Łodzi. Przedstawienie zobaczymy w maju właśnie podczas festiwalu. 

 

Jacek Poniedziałek: – Półtora roku temu w Opolu reżyserowałem „Szklaną menażerię” Williamsa. Usłyszała o tym moja koleżanka, Iza Kuna. Studenci ostatniego roku łódzkiej szkoły poprosili ją, by poleciła im kogoś, z kim mogliby przygotować dyplom, a ona wskazała mnie. Pojechali do Opola i przedstawienie najwidoczniej przypadło im do gustu... Tak się zaczęło. 

 

– Potrzebna jest szczerość, bezpośredniość, „ludzki” rodzaj komunikacji. Jestem reżyserem, ale też aktorem, czyli jednym z nich, chociaż oczywiście dwukrotnie starszym. Każdy z nas ma swoje doświadczenia, opinie, pamięć emocjonalną, rodziny, przyjaźnie... Z czasem jest tego cały ocean. Wszystko to wzbogaca nas i uczy, stanowi doskonałą bazą do tego, by razem stworzyć coś na scenie. Spektakl musi być wypadkową naszych wrażliwości. Nikt nie jest ważniejszy od pozostałych. Jesteśmy na „ty”, nie wstydzimy się mówić głośno o swoich spostrzeżeniach i wątpliwościach. Myślę, że panują między nami koleżeńskie stosunki. 

 

– Długo przed „Laleczką” pracowałem z uczniami w policealnym studium L’art Leszka Zdybała w Krakowie. Nauczyłem się wtedy, że to bardzo trudna i wymagająca robota. Niektórym adeptom i młodym aktorom trzeba wiele rzeczy tłumaczyć dłużej, dokładniej, z większą dozą cierpliwości. Mam na myśli pewne techniki bądź emocje, które dla doświadczonego aktora są znane i jasne. Z drugiej strony ten wysiłek równoważony jest przez ogromną energię, ekspresję, nieposkromioną chęć grania, uczenia się, doświadczania wszystkiego dookoła, jaką przejawiają młodzi. Żarłoczność młodości! 

 

W jednym z wywiadów powiedział pan, że „Laleczka” porusza wciąż żywe, elektryzujące tematy. Jakie? 

– Nie chciałbym uchodzić w oczach czytelników za moralistę, społecznika czy człowieka totalnie zaangażowanego politycznie, ale są takie tematy, które dotykają mnie w sposób szczególny, budzą mój sprzeciw i prowokują moją ekspresję. Właśnie tak jest z „Laleczką” i całą twórczością Williamsa. Porusza ona tematy wciąż żywe i bolesne, które rażą i irytują, chociażby w takim mieście jak Łódź. W „Laleczce” mamy rzeczywistość syndykatów, czyli dzisiejszych korporacji, które prowadzą do upadku małych firm rodzinnych, monopolizując rynek przetwórstwa bawełny i pozbawiając ludzi środków do życia, prowadząc do ubożenia wielkich grup społecznych. Tak jak w Łodzi cały ten przemysł upada, a ludzie popadają w nędzę. Wszyscy są zadłużeni. Wszystkim głód zagląda w oczy. Główny bohater traci pieniądze, meble, dobytek życia. Tematem sztuki jest bieda, utrata godności i wynikająca z nich desperacja, która czasami popycha nas do agresywnych, przestępczych czynów wobec innych, do zatracenia naszego człowieczeństwa. 

 

– To całkowity przypadek. Podobieństwa zauważyłem później, ale im dłużej tu jestem, tym bardziej Łódź wydaje mi się dla tej sztuki idealnym miejscem. Tu jak w soczewce skupiają się wszystkie problemy trawiące polskie społeczeństwo. 

– Myślę, że najważniejszą funkcją festiwalu jest rywalizacja. Nie ma co się oszukiwać, on jest przede wszystkim konkursem: kto się sprawdzi, kto okaże się lepszy, kto gorszy, kogo zeżre trema, kto wykaże się odpornością psychiczną? Giełda. Ale trzeba przyznać, że reżyserzy, producenci i twórcy filmów czy seriali naprawdę tu przyjeżdżają, więc dla aktora to świetna okazja do wybicia się, pokazania swojej osobowości. Nagrody też są ważne, ale ta możliwość „pokazania się” filmowemu światu jest chyba najważniejsza. Przecież obejrzy ich – a w tym nas – tak zwana cała Polska!  

Foto: Dariusz Kulesza